Kompetencat për nxënien gjatë gjithë jetës

Koncepti “shoqëri e hapur” dhe “globalizëm” shoqëruar dhe me zhvillimin intensiv të teknologjisë, ka theksuar nevojën për zhvillim kompetencash që sigurojnë të nxënët e vazhdueshëm. Referuar qëllimit të arsimit parauniversitar, pjesë e të cilit është arsimi parashkollor, kompetenca kyçe konsiderohen:

 Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit;

 Kompetenca e të menduarit;

 Kompetenca e të mësuarit për të nxënë;

 Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin;

 Kompetenca personale (vetjake);

 Kompetenca qytetare;

 Kompetenca digjitale.

1. Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit

Fëmija parashkollor përgatitet të komunikojë në mënyrë efektive:

- Dëgjon dhe merr informacion për botën që e rrethon.

- Tregon aftësi në rritje, për të dëgjuar kur flasin të rriturit, bashkëmoshatarët ose fëmijët më të vegjël.

- Komunikon në gjuhën amtare, drejtshqipton tingujt, shkronjat dhe fjalët më të përdorshme.

- Shprehet me anë të simboleve, kodeve, shenjave dhe shprehjeve të tjera artistike.

- Shpreh tolerancë dhe empati në komunikim.

- Ua komunikon mendimet, ndjenjat apo ngjarjet që përjeton, të rriturve dhe fëmijëve të tjerë.

- Shpreh mendimin e vet, ku dhe kur duhet etj.

2. Kompetenca e të menduarit

Fëmija parashkollor zhvillon aftësitë për të menduar në mënyrë kritike, krijuese dhe ndërvepruese:

- Vëzhgon, krahason dhe vlerëson ngjarje dhe veprime.

- Zgjidh situata të thjeshta problemore.

- Kërkon zgjidhje të shumëfishta për detyrat dhe problemet.

- Përdor simbole për të paraqitur objekte.

- Vlerëson dhe vetëvlerësohet.

- Krijon dhe “shpik” gjëra të reja.

- Mendohet para se të bëjë një punë a një detyrë.

- Zbulon lidhjet mes shkakut dhe pasojës.

- Kërkon ndihmë, kur ka nevojë.

- Mbron mendimin e vet.

3. Kompetenca e të mësuarit për të nxënë

Fëmija parashkollor përgatitet për të nxënë gjatë gjithë jetës:

- Tregon interes për të nxënë.

- Shfaq interes për të përjetuar përvoja të reja.

- Merr nisma në bashkëveprim me të tjerët.

- Tregon këmbëngulje për të marrë pjesë në veprimtari edhe nëse gjatë zhvillimit të tyre përballet me vështirësi.

- Përdor aftësitë krijuese dhe fantazinë në veprimtaritë e jetës së përditshme.

- Mëson nga përvojat vetjake dhe i përdor njohuritë e fituara në situata të reja.

- Mëson dhe shkëmben përvoja pozitive në grup, merr dhe mban përgjegjësi.

- Siguron mjetet, materialet dhe kohën para se të kryejë një detyrë.

- Përfundon një punë të nisur.

- Rishikon punët që bën, korrigjon gabimet dhe i përmirëson ato.

4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin

Fëmija parashkollor orientohet drejt së ardhmes dhe nxitet të përmbushë objektivat që i vë vetes: 

- Paraqet mirë vetveten, duke vënë theksin në pikat e forta.

- Punon në mënyrë të pavarur dhe në grup.

- Organizon dhe udhëheq veprimtari të nxëni dhe shoqërore.

- Merr pjesë në mbrojtjen dhe zhvillimin e mjedisit.

- Diskuton me të tjerët për mjedisin që e rrethon.

- Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna.

5. Kompetenca personale (vetjake)

Fëmija parashkollor bën jetë të shëndetshme, përfshihet në mënyrë efektive në jetën familjare dhe shoqërore.

- Mban dhe zhvillon qëndrim pozitiv për veten, kupton se është unik dhe ndihet krenar për arritjet e tij.

- Shpreh dhe menaxhon në mënyrën e duhur sjelljen dhe emocionet.

- Shfaq aftësi vetëkontrolli në punë individuale dhe në grup.

- Shfaq vetëbesim gjatë veprimtarive të ndryshme.

- Ndihmon dhe shfaq empati për të tjerët.

- Bën zgjedhje të përgjegjshme për shëndetin vetjak.

- Mendohet para se të veprojë.

- Parashikon pasojat e një sjelljeje të caktuar.

- Respekton punën e vet dhe të të tjerëve.

6. Kompetenca qytetare

Fëmija parashkollor përkushtohet ndaj të mirës së përbashkët dhe përgatitet të veprojë si qytetar i përgjegjshëm.

- Demonstron njohuri për komunitetin, ndërvarësinë midis njerëzve, roleve të ndryshme sociale dhe përgjegjësinë qytetare.

- Kupton rolet në familje dhe përgjegjësitë e anëtarëve të saj.

- Ndërvepron lehtësisht me të rriturit që njeh.

- Bashkëpunon me bashkëmoshatarët.

- Kupton sjellje të ndryshme dhe ndikimin e tyre (pozitiv dhe negativ).

- Përshtatet në mjedise të ndryshme.

- Shfaq empati përkundrejt të tjerëve.

- Mirëkupton dhe respekton dallimet ndërmjet njerëzve.

- Pranon të tjerët.

7. Kompetenca digjitale

Fëmija parashkollor fiton shkathtësitë e para të përdorimit të kompjuterit, për ta përdorur atë për qëllime personale.

- Përdor në mënyrë të përshtatshme disa pajisje teknologjike dhe tregon ndikimin e tyre në jetën e përditshme.

- Realizon vetë vizatime dhe punime të thjeshta në kompjuter.

(Portali Shkollor)