"Kur adoleshentët flenë pak, shoqëria zgjohet vonë!" - Një thirrje urgjente për prindërit, edukatorët dhe politikëbërësit

Nga Gladiola Toska 

Një brez që po rritet i lodhur! 

Në orët e para të mësimit, shikojmë fytyra të zbehta, sy të fryrë dhe mendje të shpërndara. Jo, nuk është përtesë. Nuk është mungesë motivimi. Është mungesë gjumi, një krizë që po gërryen themelet e mirëqenies, zhvillimit dhe të ardhmes së adoleshentëve tanë.

Studime të shumta tregojnë se shumica e adoleshentëve nuk arrijnë të flenë më shumë se 6 orë për natë, ndërkohë që rekomandimi i Akademisë Amerikane të Pediatrisë është 8 deri në 10 orë për këtë grupmoshë. Ky deficit kronik gjumi nuk është një zakon i keq; është një kërcënim zhvillimor.

“Gjumi është për trurin ajo që uji është për trupin: pa të, gjithçka fillon të thahet.” — Dr. Matthew Walker, profesor i neuroshkencës dhe autor i “Why We Sleep”

Çfarë ndodh me trurin e një adoleshenti të pagjumë?

• Aftësia për të mësuar reduktohet ndjeshëm. Pa gjumë të mjaftueshëm, truri nuk përpunon informacionin dhe nuk ruan kujtesën afatgjatë (Walker, 2017).

• Rritet rreziku për ankth dhe depresion. Studime nga CDC dhe Sleep Foundation konfirmojnë lidhje të forta mes pagjumësisë dhe problemeve të shëndetit mendor.

• Sistemi imunitar dobësohet. Të rinjtë që flenë pak janë më të ndjeshëm ndaj infeksioneve, lodhjes kronike dhe çrregullimeve hormonale.

• Zhvillimi neurologjik ngadalësohet. Gjatë gjumit ndodh një “spastrimi” i trurit nga toksinat dhe rindërtimi i sinapseve – pa gjumë, ky proces ngec.

Kush është fajtor? Dhe kush duhet të reagojë?

Sigurisht, adoleshentët shpesh qëndrojnë zgjuar me vetëdije. Por ne, të rriturit, i kemi lënë të vetëm përballë një bote digjitale që nuk fle kurrë. Teknologjia, rrjetet sociale dhe dritat e ekranit janë kthyer në armiq të heshtur të gjumit. Por mungesa e rregullave, orientimit dhe edukimit për gjumin, është përgjegjësi e jona.

“Në vend që të themi: ‘Pse nuk po fle fëmija im?’, le të pyesim: ‘Çfarë po bëj unë për ta ndihmuar të flejë?’”

Çfarë mund dhe duhet të bëjmë?

Prindërit: Vendosni kufij si akt dashurie

• Hiqni pajisjet digjitale nga dhoma e gjumit.

• Krijoni një rutinë fikjeje të ekraneve 60 minuta para gjumit.

• Bëhuni shembull: edhe të rriturit kanë nevojë për pushim.

Mësuesit: Edukoni për rëndësinë e gjumit

• Trajtoni temën e gjumit në lëndët e edukimit shëndetësor.

• Dalloni simptomat e pagjumësisë dhe flisni me nxënësit.

• Krijoni orë më të buta në mëngjes – kuptimi vlen më shumë se presioni.

Institucionet: Reformoni oraret dhe politikat

• Konsideroni nisjen e shkollës më vonë për nxënësit e ciklit të mesëm, siç rekomandon American Academy of Sleep Medicine.

• Financoni fushata ndërgjegjësimi për familjet.

• Trajnoni mësuesit për ndikimin neurologjik të pagjumësisë.

Nëse nuk zgjohemi sot, do të vuajmë nesër

Kur një adoleshent vjen në klasë i lodhur, ai nuk është vetëm nxënës i përgjumur: ai është një alarm që po bie. Shoqëria jonë po rrit një brez që po e konsumon veten në orët ku duhet të rigjenerohet. Dhe pasojat nuk do jenë vetëm individuale, do jenë sociale, ekonomike dhe kombëtare.

Gjumi nuk është luks. Është infrastrukturë mendore. Është mburojë emocionale. Është themel i zhvillimit. Mos lejoni që fëmijët të bien për të fjetur në një sistem që nuk i lejon të çlodhen. Ndryshimi nis me një pyetje të thjeshtë:

"A ka fjetur mjaftueshëm sot fëmija juaj?"

Referenca shkencore:

1. Walker, M. (2017). Why We Sleep: Unlocking the Power of Sleep and Dreams. Scribner.

2. American Academy of Pediatrics (2016). School Start Times for Adolescents.

3. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). (2022). Youth Risk Behavior Surveillance — United States.

4. National Sleep Foundation. (2020). Teens and Sleep.

5. American Academy of Sleep Medicine (2017). School start times and the adolescent brain.

© Portali Shkollor- Të gjitha të drejtat e rezervuara. Ndalohet kopjimi pa lejen tonë.